GEBELİK VE CİLDİMİZ
Gebelik,belirgin ve karmaşık fizyolojik değişikliklerin yaşandığı bir süreçtir. Gebelik sırasında görülen yoğun hormonal aktivite, vücudumuzda bir çok fonksiyon ve yapı değişikliklerine neden olmaktadır. Gebelikte ortaya çıkan her türlü deri değişikliği anne adayında endişe yaratır. Anne adayı hem dış görüntüsünden hem de bebeğinin sağlığından endişelenir. Ayrıca gebelikte bazı deri hastalıklarında alevlenme veya iyileşme de görülebilir. Gebelikte görülen cilt değişiklikleri; gebelik maskesi, lekeler , avuç içlerinde ısı artışı ve kızarma, karın duvarındaki çatlaklar ve renkte koyulaşma, kaşıntı, tüylenmede artış, selülit, et benleri ve damarsal benlerde artış, – saç ve tırnak değişiklikleri şeklinde özetlenebilir.
Gebelikte cilt lekeleri;gebelik döneminde en sık görülen fizyolojik değişiklik pigmentasyondur (lekelenme). Gebelerin %90’nında çeşitli pigmentasyon değişiklikleri ortaya çıkar. Lekenin yoğunluğu ve yaygınlığı kişinin deri tipiyle ilgili olup, esmerlerde daha yoğun olarak görülür. Gebelikte deride genel olarakta bir koyulaşma sözkonusudur. Normalde de koyu renk olan meme uçları, kol altları ve genital bölge, gebelikte daha da koyulaşır. Gebeliğin ilk 3 ayında göbeğin orta hattındaki çizgi koyulaşır. Gebelik süresince; benlerde ve çillerde ve eski izlerin üzerinde koyulaşma olabilir. Gebelikte en dikkat çekici lekelenme alın, şakaklar ve yüz ortasında ortaya çıkan, kloazma veya melazma adı verilen durumdur. Yüzdeki bu lekeler gebelerin %50’sinde ve gebeliğin 2. Yarısında görülür. Yatkınlığı olanbireylerde güneşe maruz kalma, melazma oluşma riskini arttırır. Gebelikte en az 30 SPF koruyuculuğu olan ve doktorunuzun önerdiği güneş koruyucu ürünlerin kullanımı tavsiye edilmektedir.
Gebelikte saçlar ve tüylenme;gebelikte sıklıkla erken dönemlerde başlayan hafif veya orta derecede tüylenmede artış görülebilir. Genellikle doğumdan kısa bir süre sonra gerileme ve kaybolma eğilimi gösterir. Tüm gebelerde değişik derecelerde kıllanma gelişir. Kıllanmanın en belirgin olduğu bölgeler ; yüz, genital bölge ve daha az olarak kol bacak ve sırttır. Gebeliğin son üç ayında veya doğumdan sonraki altı ay içerisinde bu kıllanma geriler.
Gebelik boyunca saçlarda gürleşme görülürken, doğum sonrası 1-5 ay süren ciddi bir saç dökülmesi ortaya çıkabilir. Böyle durumlarda saçlar 1 yıl içinde düzelir. Daha nadir olarak erkek tipi saç dökülmesi de gelişebilmektedir.
Tırnak değişiklikleri; gebe kadınlarda, tırnakların uzaması bu dönemde artmıştır. Ancak tırnaklarda kırılganlık, yumuşama, tırnağın yatağından ayrılması ve tırnak altında kalınlaşma, tırnakta çizgilenme gelişebilen tırnak değişiklikleridir.
Gebelikte çatlaklar;gebelik sırasında bağ dokuda en sık görülen değişiklik; karın ,kalça ve göğüslerde ortaya çıkan çatlaklardır.gebe kadınların % 90’nında gözlemlenen çatlakların nedeni tam olarak bilinmemekle birliktegenetik ve hormonal faktörlerin birlikte rol aldığı düşünülmektedir. Genetik yatkınlık, aşırı kilo alımı ve çoğul gebelikler, çatlak oluşumunu arttırmaktadır. Başlangıçta hafif kaşıntının eşlik ettiği pembe mor bantlar şeklinde oluşur ve doğumdan sonra solarak daha az belirgin hale gelir. Gebelik süresince cildi nemlendirmek ve doktorunuzun önereceği çatlak önleyici kremleri kullanmanın faydası olacaktır. Gebelikte yaygın olarak görülen bağ dokusu değişikliklerinden bir diğeri de özellikle boyun cildinin yanlarında ve koltuk altı bölgesinde ortaya çıkan daha çok deri rengindeki et benleridir. Bu et benleri doğum sonrasında kaybolmazlar. İstenirse dermatolojik küçük bir müdahale girişimi olan kryoterapi ile yok edilebilir.
Damarsal değişiklikler;damarsal değişikliklerin tümünden gebelikte artan östrojenin etkisiyle artmış damarlanma sorumlu tutulmaktadır. El ayasında kızarıklık, örümcek venler, her tür varis, yüz, göz kapakları , el ve ayaklarda su toplama, yüzde kızarıklıkta artış, solukluk, sıcak veya soğuk basması gebelik süresince sık görülen damarsal değişikliklerdir.
Gebelerin hemen hepsinde diş etlerinde kanama, şişme, kızarıklık ve sıklıkla diş eti iltihabı eşlik edebilir. Gebelikte özellikle 2. aydan itibaren değişen hormonal durum bazı anne adaylarında önceden var olan sivilcelerin artmasına ya da ilk defa gebelik döneminde sivilcelerin ortaya çıkmasına neden olabilir. YukarIda saydığımız gebelikteki deri değişiklikleri dışında; ‘Gebelik dermatozları’ denen kaşıntılı kırmızı-pembe lekeler ve kabarcıklar şeklinde kendini gösteren bir takım deri hastalıkları da vardır. Bu sebeple gebelikte beklenmeyen herhangi bir değişiklikte doktorunuza başvurmakta fayda vardır.
Uzm. Dr. NALAN KÜKÜRT 15/04/2013
Dermatoloji & kozmetoloji uzmanı
ÖZEL MEDLİNE ADANA HASTANESİ